Compassievol ouderschap

Tegen-intuïtief ouderschap bij ouder-kind vervreemding

Wanneer een kind in een scheidingssituatie één ouder volledig afwijst en zich uitsluitend richt op de ander, voelt het voor de verstoten ouder vaak vanzelfsprekend om te proberen het gesprek aan te gaan, uit te leggen of te overtuigen. Intuïtief zou je willen praten, vragen stellen of je standpunt delen in de hoop het contact te herstellen. Toch blijkt juist dit vaak averechts te werken.

De Britse therapeute Karen Woodall beschrijft dit als een situatie waarin tegenintuïtieve methoden nodig zijn. In plaats van de logische, intuïtieve weg van praten en redeneren, vraagt het werken met vervreemde kinderen om een benadering die haaks staat op wat je in eerste instantie geneigd bent te doen.

Een vervreemd kind leeft in een wereld van innerlijke splitsing. Om te overleven bij een onvoorspelbare of angstaanjagende ouder, heeft het geleerd gevoelens weg te stoppen, zich te voegen en de ene ouder te idealiseren terwijl de ander wordt afgewezen. Praten over deze gevoelens werkt dan niet: het kind zit gevangen in een verdedigingsmechanisme dat woorden meteen wantrouwt of blokkeert.

Tegenintuïtief werken betekent daarom dat je het herstel niet via praten zoekt, maar via ervaren en doen. Door het kind in een veilige, gestructureerde context weer in nabijheid te brengen van de verstoten ouder, kan de onderliggende gehechtheid opnieuw tot leven komen. Het kind zegt misschien “nee” met woorden, maar in de non-verbale signalen komt vaak een ander verhaal naar boven: een spontane glimlach, ontspanning in het lichaam, een moment van contact.

Deze aanpak vraagt moed, want ze voelt voor ouders vaak onnatuurlijk. Waar je intuïtie zegt dat je moet uitleggen of verdedigen, vraagt de praktijk om stilte, nabijheid en het verdragen van spanning. Het kind hoeft niet overtuigd te worden – het moet ervaren dat er ruimte is om te voelen wat diep verborgen ligt.

Tegenintuïtief ouderschap is dus geen techniek van snelle oplossingen, maar een houding van vertrouwen. Vertrouwen dat de authentieke band tussen ouder en kind niet verdwenen is, maar slechts bedekt. En vertrouwen dat, mits er een veilige en zorgvuldige omgeving is, het kind die verbinding stap voor stap weer kan toelaten.

NB: Deze aanpak voelt vaak tegennatuurlijk (je wil je verdedigen, corrigeren of de band afdwingen), maar door juist niet te reageren vanuit impuls of strijd, maar vanuit rust en betrouwbaarheid, kan je kind op termijn wél terugkomen in contact.

Doing, not talking

Woodall benadrukt het belang van handelen in plaats van praten. Ze legt uit dat het kind in de rol van het uitgesloten kind vaak een schijnbare kracht aanneemt—een “omnipotent self”—terwijl het in werkelijkheid een verdedigingsmechanisme is van een angstig en getraumatiseerd  kind. Daarom helpt praten vaak niet; in plaats daarvan is concrete, subtiele verandering nodig

Zelfzorg als antwoord

In “Helping the Hopeless”, pleit Woodall ervoor dat de vervreemde ouder zichzelf moet herdefiniëren als de gezonde ouder.

Zelfcompassie, zingeving, dagelijkse routines, jezelf losmaken van je kind als je enige bestaansreden: dit zijn geen tekenen van opgeven, maar juist krachtige strategieën die je veerkracht versterken.

Erkennen, niet bestrijden

Soms is vervreemding een trauma dat zich in stilte voltrekt. Woodall adviseert het brieven schrijven zonder te versturen. Dat lijkt contra-intuïtief want je spreekt niet direct met je kind, maar het helpt je gedachten ordenen en maakt je los van gevoelens van schuld en woede.

[bronnen: Parental Alienation - Family Separation Clinic/  Home - Janina Fisher/De levende erfenis van trauma transformeren-Een werkboek voor getraumatiseerde mensen en therapeuten

✅ Wat wél doen?

Hieronder geef ik je tips gebaseerd op het werk van Karen Woodall en Janna Fisher die je meteen kan gebruiken.

Download het werkblad hieronder:

Werkblad traumaregulatie