Genoeg!

Jij bent meer dan genoeg – ook al probeert de narcist je anders te laten denken.

 

Al een paar weken ligt er een boek op mijn nachtkastje.

Ik durf het zo nu en dan op te pakken, bang voor de confrontatie. Maar ook nieuwsgierig naar meer inzichten, erkenning en de weg uit het donker. Dit boek is: It's Not You- How to Identify and Heal from Narcissistic People-Ramani Durvasula (geen affiliate link). Hieronder deel ik wat ik heb gehoord en geleerd van haar over narcisme en manieren om je grenzen te stellen. En lees zelf dapper verder.

In een aflevering van Speaking of Psychology spreekt Audrey Hamilton met Dr. Ramani Durvasula, klinisch psycholoog en expert op het gebied van narcistische persoonlijkheidsstoornis. Ze schreef het boek “Should I Stay or Should I Go? Surviving a Relationship with a Narcissist.”

Wat is narcisme echt?

Dr. Durvasula legt uit dat narcisme veel meer is dan alleen arrogantie of ijdelheid. Mensen met narcistische trekken of een stoornis hebben:

1. Gebrek aan empathie

2. Grootheidswaanzin (grandiositeit)

3. Een chronisch gevoel van recht op alles (entitlement)

4. Een constante behoefte aan bewondering en bevestiging

Hoewel ze vaak zelfverzekerd lijken, is hun zelfbeeld vaak diep onzeker. Hun charme en charisma kunnen misleidend zijn; op de lange termijn komen patronen van manipulatie, kritiek, leugens en afstandelijkheid naar voren.

💔 Hoe is het om met een narcist in een relatie te zitten?

Veel mensen blijven in zo’n relatie vanwege:

• Financiële afhankelijkheid

• Kinderen

• Angst om alleen te zijn

• Culturele of religieuze normen

Een relatie met een narcist voelt vaak als een eindeloze zoektocht naar goedkeuring die nooit komt. Mensen blijven hopen dat de ander ooit verandert ("Beauty and the Beast-syndroom"), maar Dr. Durvasula benadrukt: het zal nooit genoeg zijn, hoe hard je ook je best doet.

Zij adviseert: stop met proberen om "genoeg" te zijn. Jij bent al genoeg. In plaats daarvan moet je je verwachtingen bijstellen en leren grenzen te stellen.

Hoe kun je omgaan met een narcist als je niet kunt vertrekken?

1. Beheer je verwachtingen – besef dat de narcist waarschijnlijk niet verandert.

2. Zoek steun elders – investeer in relaties met mensen die wél empathisch, ondersteunend en oprecht zijn.

3. Stop met jezelf uitputten – probeer niet meer te pleasen of te veranderen voor de narcist.

4. Focus op je eigen doelen, waarden en welzijn.

Kunnen narcisten veranderen of behandeld worden?

Volgens Dr. Durvasula is het heel moeilijk maar niet onmogelijk. De verandering is traag als een gletsjer en komt vaak pas na een crisis (zoals verlies van gezin, werk of status).

Therapie kan helpen bij gedragsverandering, zoals beter luisteren of op tijd komen. Maar echte empathie aanleren is een veel moeilijkere opgave, vooral omdat veel narcisten weinig inzicht in hun gedrag hebben en niet gemotiveerd zijn om te veranderen.

 Sociale media & narcisme

Sociale media versterken narcistische neigingen:

• Gericht op uiterlijk en prestaties

• Weinig diepgang

• Verschuiving naar oppervlakkige relaties

Het is belangrijk om sociale media te zien als een hulpmiddel, niet als vervanging voor echte menselijke verbinding.

Aanbevelingen voor mensen die lijden onder een narcistische relatie

1. Accepteer dat je de ander niet kunt veranderen

De narcist verandert alleen als hij of zij zelf diep geraakt wordt én gemotiveerd is. Jij kunt dat niet afdwingen.

2. Herpak je eigenwaarde

Geloof niet dat jij tekortschiet. Jij bent meer dan genoeg – ook al probeert de narcist je anders te laten denken.

3. Versterk je netwerk

Zorg voor een kring van mensen die jou wél begrijpen, steunen en waarderen.

4. Stel grenzen

Leer “nee” zeggen. Bescherm je tijd, energie en emoties. Verwacht geen empathie van de narcist – organiseer je leven daar omheen.

5. Overweeg professionele hulp

Een therapeut kan je helpen bij het verwerken van de emotionele schade en bij het opbouwen van zelfvertrouwen en veerkracht.

6. Laat het idee van sprookjes los

“Als ik maar genoeg van hem/haar hou, zal hij/zij veranderen” is een illusie. Stop met hopen op een 'sprookjeseinde'.

---

Tot slot

Leven met een narcist betekent vaak overleven in een emotioneel onveilige omgeving. Maar met realistische verwachtingen, zelfzorg, steun van anderen en duidelijke grenzen kun je jezelf weer centraal zetten – waar jij thuishoort.

bron: interview met Dr. Ramani Durvasula in de podcast Speaking of Psychology: Recognizing a narcissist, with Ramani Durvasula, PhD, https://www.apa.org/news/podcasts/speaking-of-psychology/narcissism

 

Stel je grenzen: tips

Het opstellen van grenzen (en ze handhaven) is één van de krachtigste manieren om jezelf te beschermen tegen de emotionele uitputting en manipulatie die vaak samengaan met een relatie met een narcist. Hier lees je hoe je dat stap voor stap aanpakt, inclusief concrete voorbeelden, wat je kunt zeggen, en wat je vooral níet moet doen.

🧱 Wat zijn persoonlijke grenzen?

Grenzen zijn de regels en limieten die jij stelt over wat voor jou acceptabel is – mentaal, emotioneel, fysiek en zelfs spiritueel. Ze zijn bedoeld om jouw welzijn te beschermen.

Bijvoorbeeld:

• "Ik accepteer geen geschreeuw tegen mij."

• "Ik heb recht op privacy."

• "Ik wil niet gemanipuleerd worden via schuldgevoel."

⚠️ Waarom zijn grenzen zo belangrijk bij narcisme?

Narcisten hebben vaak weinig of geen respect voor andermans grenzen. Ze:

• Pushen je om je aan te passen aan hun behoeften

• Negeer je “nee”

• Geven je schuldgevoel als je voor jezelf kiest

• Maken je afhankelijk van hun goedkeuring

Daarom is het essentieel dat je je grenzen helder, consistent en zonder schuldgevoel stelt.

🛠️ Stappenplan: grenzen stellen aan een narcist

✅ Stap 1: Wees duidelijk over je grenzen (naar jezelf toe)

Denk na over:

• Wat je wél en níet accepteert

• Wanneer je je ongemakkelijk of uitgeput voelt

• Wat je nodig hebt om je veilig en gerespecteerd te voelen

📝 Voorbeeld:

"Ik wil niet dat iemand me kleineert of belachelijk maakt, zeker niet in gezelschap."

✅ Stap 2: Communiceer je grens kalm en direct

Wees beknopt en helder. Vermijd uitleggen, verdedigen of discussiëren. Narcisten gebruiken dat als ingang om je grens te ondermijnen.

🗣️ Voorbeelden:

• "Ik wil niet dat je tegen me schreeuwt. Als dat gebeurt, loop ik weg uit het gesprek."

• "Als je me blijft onderbreken, beëindig ik dit gesprek."

• "Ik heb besloten daar niet meer over te praten."

⛔ Wat je niet zegt:

• "Alsjeblieft, kun je proberen om me niet zo vaak te kwetsen?"

• "Ik snap dat je het niet zo bedoelt, maar…"

→ Vermijd verontschuldigende of vage taal.

Stap 3: Handhaaf je grens met actie

Grenzen zonder consequenties zijn waardeloos voor een narcist. Laat gedrag gevolgen hebben.

🧍‍♀️ Voorbeeld:

• Grens: “Ik wil niet dat je me uitscheldt.”

• Concreet gevolg: Als het gebeurt, verlaat je de kamer of verbreek je contact voor een tijdje.

Laat het géén loze dreigementen zijn. Zeg wat je doet, en doe wat je zegt.

✅ Stap 4: Verwacht tegenwerking

Narcisten zullen vaak:

• Je grens negeren of belachelijk maken

• Je manipuleren met schuld (“Je stelt je aan”, “Je houdt niet van me”)

• Je gaslighten (“Ik heb dat nooit gezegd”)

🔥 Belangrijk: dat ze je grens niet respecteren, wil niet zeggen dat je hem niet moet stellen. Sterker nog: dit bevestigt juist waarom grenzen zo nodig zijn.

 

Voorbeelden van gezonde grenzen (met concrete zinnen)

🧠 Emotionele grens

"Ik ben niet verantwoordelijk voor jouw emoties."

💬 Communicatiegrens

"Ik beëindig het gesprek als je me uitscheldt of kleineert."

🕰️ Tijdgrens

"Ik neem deze dag voor mezelf. Ik ben morgen weer bereikbaar."

📱 Digitale grens

"Ik voel me niet prettig bij constante berichten. Ik lees en beantwoord berichten op mijn eigen tijd."

🚪 Relatiegrens

"Als je blijft liegen of manipuleren, moeten we afstand nemen."

🧭 Tips voor het volhouden van je grenzen

• Gebruik een korte mantra: “Ik kies voor mijn rust.” / “Mijn grenzen zijn belangrijk.”

• Documenteer gedrag: Voor jezelf (en als bewijs, als het escaleert).

• Werk aan je zelfvertrouwen: Narcisten richten zich vaak op mensen die onzeker zijn.

• Zoek steun: Praat met een therapeut of vertrouwenspersoon die jou begrijpt.

Belangrijk om te onthouden:

"Jij bent niet moeilijk of egoïstisch omdat je grenzen stelt. Jij bent duidelijk. De narcist wil je alleen het tegenovergestelde laten geloven."

Heb je besloten dat je nu afstand wil nemen? Lees dan hieronder het No contact plan. 

 

 

Download hier je stappenplan:

No contact plan: