Een cliënt vertelt:
"Met open mond luister ik naar wat er wordt gezegd. Eén van mijn kinderen vertelt me: ik moet jou confronteren. Papa zegt dat jij ons manipuleert en narcistische trekken hebt. Dat hij daar al jaren erg onder lijdt. Dit bestaat toch niet? Mijn kind weet toch van mijn pijn? Van de politie inmenging? Van de redenen dat ik weg ben gegaan en langzaam, nu met jou in begeleiding aan het helen ben?"
Ik kijk haar aan met pijn in mijn hart. En doe 2 dingen vanuit compassie: ten eerste haar situatie verhelderen. Ten tweede haar bevestigen in haar kracht, zelfzorg en gevoel dat ze niet alleen is. Ze luistert en zegt eerlijk: "daar gaat nog veel tijd overheen hoor, tot ik het ook zo voel". En dat is wat het is. Samen mediteren we en maken de cirkel voor nu weer even rond.
Hier deel ik wat ik met haar deelde (de meditaties vind je onder 'Zelfcompassie Meditaties'
1. Situatie in context van psychisch geweld (coercive control)
Wanneer er sprake is geweest van manipulatie en psychisch geweld door een ouder (in dit geval de vader), dan zien we vaak:
-
Gaslighting: De werkelijkheid van de ander (jou) wordt structureel ontkend, omgedraaid of verdraaid.
-
Splitting: De kinderen worden ingezet als "bondgenoten", waarbij de andere ouder (jij) zwart wordt gemaakt.
-
Controle over het narratief (verhaal): De dader herschrijft het verhaal over het verleden, waarbij hij zichzelf als slachtoffer presenteert en de ander als dader.
Kinderen die hierin opgroeien, raken vaak verstrikt in een loyaliteitsconflict. Ze gaan zich afstemmen op de ouder die het meeste gezag of controle uitoefent (vaak de manipulerende ouder). Dit doen ze soms uit angst, soms uit overlevingsdrang, soms zonder het zelf volledig door te hebben.
2. Gedrag van het kind
Het gedrag van je zoon – afspraken vergeten, afzeggen, ziek zijn – kan wijzen op vermijdingsgedrag. Dit kan komen doordat:
-
Hij zich innerlijk verscheurd voelt tussen de loyaliteit naar beide ouders.
-
Hij spanning ervaart in de relatie met jou, mede door de verhalen van zijn vader.
-
Hij bang is voor confrontatie of zelf nog niet weet wat zijn eigen waarheid is.
Als hij dan toch komt en vervolgens zegt dat hij jou wil confronteren met wat zijn vader zegt, dan:
-
Kan dat een teken zijn dat hij de narratief van zijn vader als waarheid is gaan zien.
-
Is het mogelijk dat hij door zijn vader aangemoedigd wordt om jou “de waarheid te vertellen”.
-
Kan het ook zijn dat hij zelf innerlijke onrust voelt over wat hij wel/niet moet geloven, en dit projecteert.
3. Wat betekent dit voor jou?
De woorden van het kind kunnen voelen als een dolk in je rug, juist omdat het niet alleen zijn stem is — je herkent waarschijnlijk de taal van zijn vader erin. Dit is dubbel pijnlijk:
-
Je wordt opnieuw geconfronteerd met de beschuldigingen van je ex-partner.
-
Je voelt je kind verwijderd raken, misschien zelfs tegenover je komen te staan.
-
Het kan ook aanvoelen alsof je je grip verliest op wat werkelijk is, omdat je eigen kind de waarheid verdraait of ontkent.
Dit is kenmerkend voor parental alienation of in bredere zin voor het effect van relationeel trauma op het familiesysteem.
4. Wat kan je doen? Hoe kun je reageren?
Emotioneel aanwezig blijven, zonder te verdedigen
Een reactie kan zijn:
“Ik hoor dat je dingen over mij hebt gehoord van je vader, en dat je die nu tegen me zegt. Dat doet me pijn, omdat ik een ander beeld heb van wat er is gebeurd. Ik wil daar met je over praten, maar dan wel op een manier waarin we elkaar echt kunnen horen — niet alleen de verhalen van anderen herhalen.”
Hiermee:
-
Bevestig je je eigen waarheid zonder meteen in de verdediging te schieten.
-
Leg je de verantwoordelijkheid terug: hij herhaalt iets, maar is dat zijn ervaring of die van iemand anders?
-
Laat je ruimte voor gesprek, zonder dat je hem verliest of jezelf verlaat.
Duidelijk grenzen stellen
Als het te pijnlijk is, of je merkt dat het destructief is, mag je ook zeggen:
“Ik merk dat dit gesprek niet over jouw eigen ervaring gaat, maar over wat je gehoord hebt. Ik kan en wil niet in discussie gaan met woorden die niet van jou zijn. Als jij iets met mij wil bespreken vanuit jouw gevoel of ervaring, ben ik er voor je.”
Achteraf, in reflectie of brief
Soms is het veiliger om schriftelijk te reageren. Bijvoorbeeld:
“Ik wil dat je weet dat ik altijd opensta voor jouw verhaal en gevoelens. Maar ik kan het niet dragen als je alleen komt om mij te beschuldigen met woorden die van iemand anders komen. Mijn deur staat open als je met mij wilt praten vanuit je eigen hart.”
Wat jij doormaakt
Jij probeert contact te houden met je kind ondanks alles. Dat laat zien hoe sterk je bent. Maar je bent óók een mens met grenzen, met verdriet, met een behoefte aan erkenning en rust. Je hoeft zijn pijn niet te dragen als het vermomde projecties zijn van een ander.
Reactie plaatsen
Reacties